Świadczenia Rodzinne
Świadczeniami rodzinnymi są:
1. zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego,
2. jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka,
3. świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny , świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy,
4. zasiłek dla opiekuna jako świadczenie będące realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. akt TK akt K 27/13.
5. świadczenie rodzicielskie
- zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego
Podstawą do nabycia prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego jest spełnienie kryterium dochodowego:
- które w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie powinno przekraczać kwoty 674,00 zł , natomiast w przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie powinno przekraczać kwoty 764,00 zł.
Ponadto od 2016-01-01 w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego stosuje się mechanizm „złotówka za złotówkę”.
W przypadku przekroczenia kwoty uprawniającej daną rodzinę do zasiłku rodzinnego, zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego przysługują w wysokości różnicy między łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny.
W przypadku gdy dochód rodziny przekracza ustawową kwotę uprawniającą daną rodzinę do zasiłku rodzinnego, pomnożoną przez liczbę członków danej rodziny o kwotę nie wyższą niż łączna kwota zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami przysługujących danej rodzinie w okresie zasiłkowym, na który jest ustalane prawo do tych świadczeń, zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje w ustalonej kwocie zgodnie . W przypadku gdy wysokość zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami przysługująca danej rodzinie w mechanizmie „złotówka za złotówkę”, jest niższa niż 20,00 zł, świadczenia te nie przysługują.
Wysokość zasiłku rodzinnego w okresie od 2016-01-01 do 2016-10-31:
1) 89,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 118,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia;
3) 129,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Wysokość zasiłku rodzinnego w okresie od 2016-11-01 do 2017-10-31:
1) 95,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 124,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia;
3) 135,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Wysokość dodatków do zasiłku rodzinnego w okresie od 2016-01-01 do 2016-10-31:
- dodatek z tytułu urodzenia dziecka w kwocie 1 000,00 zł jednorazowo;
- dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w kwocie 400,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka w kwocie 185,00 zł miesięcznie na dziecko nie więcej jednak niż 340,00 zł na wszystkie dzieci. Kwota dodatku zwiększa się o 80,00 zł na jedno dziecko nie więcej jednak niż o 160,00 zł na wszystkie dzieci w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniem niepełnosprawności;
- dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej w kwocie 90,00 zł miesięcznie
- dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego na dziecko do 5 roku życia 80,00 zł miesięcznie, powyżej 5 roku życia 100,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania w kwocie 63,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu zamieszkania w miejscowości w której znajduje się siedziba szkoły w kwocie 105,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego w kwocie 100,00 zł jednorazowo.
Wysokość dodatków do zasiłku rodzinnego w okresie od 2016-11-01 do 2017-10-31:
- dodatek z tytułu urodzenia dziecka w kwocie 1 000,00 zł jednorazowo;
- dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w kwocie 400,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka w kwocie 193,00 zł miesięcznie na dziecko nie więcej jednak niż 386,00 zł na wszystkie dzieci. Kwota dodatku zwiększa się o 80,00 zł na jedno dziecko nie więcej jednak niż o 160,00 zł na wszystkie dzieci w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniem niepełnosprawności;
- dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej w kwocie 95,00 zł miesięcznie
- dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego na dziecko do 5 roku życia 90,00 zł miesięcznie, powyżej 5 roku życia 110,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania w kwocie 69,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu zamieszkania w miejscowości w której znajduje się siedziba szkoły w kwocie 113,00 zł miesięcznie;
- dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego w kwocie 100,00 zł jednorazowo.
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka z tytułu urodzenia się żywego dziecka przyznaje się jednorazową zapomogę w wysokości 1 000,00 zł na jedno dziecko.
Jednorazowa zapomoga przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1 922,00 zł. Wniosek o wypłatę jednorazowej zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego - w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia nie później niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania.
Jednorazowa zapomoga przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Pozostawanie pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną.
Świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny , świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy:
-zasiłek pielęgnacyjny
Zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153,00 zł miesięcznie przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
1) niepełnosprawnemu dziecku;
2) osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) osobie, która ukończyła 75 lat.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje także osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia.
-świadczenie pielęgnacyjne
Świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 1 406,00 zł miesięcznie z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
1) matce albo ojcu,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
- jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Osobom innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) nie ma osób lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:
1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.
-specjalny zasiłek opiekuńczy
Specjalny zasiłek opiekuńczy w kwocie 520,00 zł miesięcznie przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 2082 oraz z 2016 r. poz. 406 i 1271) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom, jeżeli:
1) nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub
2) rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
- w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764,00 zł.
- zasiłek dla opiekuna
Zasiłek dla opiekuna przysługuje w wysokości 520,00 zł miesięcznie , jeżeli decyzja o przyznaniu jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasła z mocy prawa na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1548 oraz z 2013 r. poz. 1557) z dniem 1 lipca 2013 r.- realizacja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. akt TK akt K 27/13.
Prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. W przypadku wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności na czas określony prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia.
- świadczenie rodzicielskie
Świadczenie rodzicielskie w kwocie 1 000,00 zł miesięcznie przysługuje:
1) matce albo ojcu dziecka;
2) opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia;
3) rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia;
4) osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia.
Świadczenie rodzicielskie przysługuje od dnia:
1) porodu - w przypadku matki albo ojca;
2) objęcia dziecka opieką, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia - w przypadku opiekuna faktycznego dziecka i rodziny zastępczej;
3) przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia - w przypadku osób przysposabiających dziecko.
Świadczenie rodzicielskie przysługuje przez okres:
1) 52 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
2) 65 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
3) 67 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
4) 69 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
5) 71 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.
W sprawie świadczeń rodzinnych w roku 2016 wydano 1 413 decyzji. Na dzień 31.12.2016r. z pomocy w postaci świadczeń rodzinnych skorzystało 934 rodzin. Największa kwota wydatkowana jest na zasiłki rodzinne oraz świadczenie pielęgnacyjne.
Osoby pobierające świadczenia rodzinne zobowiązane są do niezwłocznego powiadomienia Dział Świadczeń Rodzinnych o wystąpieniu zmian mających wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych.
Dotyczy to m.in. informacji o:
- zmianie w liczbie członków rodziny;
- wyjeździe członka rodziny poza granice Rzeczypospolitej Polskiej;
W przypadku m.in. podjęcia pracy, prowadzenia działalności gospodarczej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub studiowania w krajach Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Lichtenstein, Norwegia) lub Szwajcarii przez co najmniej jednego z rodziców dzieci, właściwym do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych tj. o: zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, zasiłku pielęgnacyjnego jest Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Katowicach
- w przypadku dzieci na które zasiłek jest pobierany, informacji o:
1. przerwaniu nauki w szkole,
2. zawarciu związku małżeńskiego
3. wystąpieniu uprawnienia do zasiłku rodzinnego na własne dziecko,
4. umieszczeniu w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej (np. dom dziecka, pogotowie opiekuńcze, rodzina zastępcza),
- uzyskaniu dochodu, co oznacza uzyskanie dochodu spowodowane:
1. zakończeniem urlopu wychowawczego,
2. uzyskaniem prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,
3. uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
4. uzyskaniem zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej,
5. rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej lub wznowieniem jej wykonywania po okresie zawieszenia w rozumieniu art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej,
6. uzyskaniem zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
7. uzyskaniem świadczenia rodzicielskiego,
8. uzyskaniem zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,
9. uzyskaniem stypendium doktoranckiego określonego w art. 200 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym.
- w przypadku osób pobierających zasiłek pielęgnacyjny – m.in. o:
1. nabyciu uprawnienia do dodatku pielęgnacyjnego,
2. umieszczeniu w instytucji zapewniającej nieodpłatnie pełne utrzymanie,
3. wyjeździe członka rodziny poza granice Rzeczypospolitej Polskiej
- w przypadku osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy – m.in. o:
1. zaprzestaniu sprawowania osobistej opieki,
2. podjęciu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
3. uzyskaniu prawa do: emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
4. zawarciu związku małżeńskiego przez osobę wymagającą opieki,
5. umieszczeniu osoby, nad którą sprawowana jest opieka w: rodzinie zastępczej, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym,
6. nabyciu za granicą przez członka rodziny prawa do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką nad osobą wymagającą opieki.
Niedopełnienie powyższego obowiązku może skutkować ustaleniem nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz koniecznością zwrotu wypłaconych świadczeń łącznie z ustawowymi odsetkami.
Za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się:
- świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń rodzinnych albo wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca te świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;
- świadczenia rodzinne przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia;
- świadczenia rodzinne wypłacone w przypadku, o którym mowa w art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych za okres od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do dnia wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne;
- świadczenia rodzinne przyznane na podstawie decyzji, której następnie stwierdzono nieważność z powodu jej wydania bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa albo świadczenie rodzinne przyznane na podstawie decyzji, która została następnie uchylona w wyniku wznowienia postępowania i osobie odmówiono prawa do świadczenia rodzinnego
Nienależnie pobrane świadczenia podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Przydatne linki:
Komunikaty dotyczące świadczeń rodzinnych
Ustawa o świadczeniach rodzinnych
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015 r.